SCHWIIZERDÜÜTSCH: Die besten Mundartsätze unserer Leser
Die Online-Redaktion hat den originellsten Mundartsatz gesucht – und gefunden.
«Senden Sie uns den originellsten Satz mit unseren Mundartausdrücken.» So lautete die Wettbewerbsaufgabe, welche die Online-Redaktion Mitte Mai unseren Leserinnen und Lesern gestellt habt.
Die Resonanz war beeindruckend. Fast 100 Sätze, Gedichte oder gar ganze Geschichten wurden uns zugesandt. Entsprechend schwer fiel es uns, die Sieger auszuwählen.
Wir gratulieren den Gewinnerinnen und Gewinnern herzlich und bedanken uns bei allen Leserinnen und Lesern, die sich am Wettbewerb beteiligt haben. (Zum Artikel mit den Vorschlägen»). Untenstehend finden Sie nun die Geschichten der Gewinner:
Einisch isch e Galöri eme Chnuupesager verchoh ond hed ginöfflet, wiä dää e Bütti voll Häpere mit sim Hegel gschnätzlet hed. Zäme mitere Hampfele Rämsere und es paar Zieberli (Krieche, wilde Steinfrucht) hed de Chnuupesager alles welle zonere Breusi zämeschtampfe und Chnöiblätze druus mache. Diä hed är denn ofem Märt vertschuttet.
Es Lumpedidi hed e sone Chnöiblätz poschtet ond rübis ond stübis ufgässe. Glii druf abe hed sie zom Verbarme müesse bärze und hed sich mit Ach ond Krach zo ihrem Gade gschleppt. Det hed sie de schampar de Chräie grüeft.
D'Moral vo de Gschicht: Trou keim Giiznäpper. Es chönnt diär as Läbige goh.
Charles Vogelbacher, Ebikon
Wäge jedem Hafechäs cha dä Gaggelari ginöffle und wäffele.
Bi dem Muuderiwätter wod nie weisch, öbs no nes Bloscht git, wott dä Chnuupesager i sine alte Hudlä ond Mosespneu i Jordan ue z’Chöut go; ond das nome , wöu ihm sis Gschpusi amigs es Cheli met Chräpfli ond Chnöiblätze uftischet!
Was het e Goof im Bomper? Äister e Hegel, e Sackpfunzle, es paar Nägel, e halbe Ankebock oder zmindscht es Houdi, öppe ne Höigümper oder e Meiechäfer, sauft kes Bätti ond chuum e Schnodderlompe.
Was für nes Gricht gits us de folgende Zuetate: Barengali, Bölle, Cheli, Guli, Gummel, Häli, Niidle ond Rämsere? … Chrut u Chabis!
Brigitte Huber, Nebikon
Z’Muettis Gutnachtred a z’öutischt Meitschi
„Ja Mareili, da nützt’der ez aus Flattiere nüd, und Liedli töi mer henecht ou keni me singe. I begähre kes Äli vo der ond säg der ou ned Nüdveronguet, wöu di ha müesse am Zännihaar näh.
Du besch z’Öutischt ond hesch ned di Chliine z’plaage, wenn seie bim Gfätterle mit dine Büechli verwötschisch. Meh weder einisch ha der gseit, was aube z’tue heigisch, wenn z’Jöngscht choslet. De chaisch-es ömu ned eifach chnüüble und i z’Gutschli ie lege. Es het afe gnueg briegget wäge dene gäube Ambeissi, wo’s klomme hei i de Garette-n-inne, wöu du ins hesch wöue det drininne umefüere. I nohm ez gschiider z’Bätti und seitti es Gsätzli vom Rosechranz, das es süüberli cha ischlafe.
So - ez wotti no chli groue. Tosch de nömme so tämpele wi nächti. Putz ez Zänd und de gang afe-n-i Gade ue ga lege. I chom der de no cho z’Wiewasser gä, ond rüef de nömme, chaisch ömu sauft elei ischlafe und wenn der de Dädi morn am Morge z’globseijesuschrischtus seit, seischem de schön: „Inebigkeitamen“, ned öppe guete Morge, mach ne ned eister scho am Morge toube, sösch get’s de ke Ankebock zum Zmorge.“
Maria Gaeleone-Emmenegger, Luzern
Nachmä währschaftä Magäronä-Ässe bi Moscht und Schwarzes, wo eine im Dorf beschtens bekannte Firneyssler so richtig zuäglängd hed, gruchset er ufeinisch uber Ranzäpfeyffä und meind, er heig dä Grimmä gschpird. Er hed bim ai aawäsende Cheeler Konsiene wella holä. Druif appä wird de d's Feichtlerä unterbroche.
Dä Cheeler, ä Mussie meind, er sell beitä, er hol ihm ä Bantum und er well sich de mid dem Bräschtä konterfäije. Dä Kari, ä Mättässer, sell nu ä Goon und ä Ämbäck parad grächä.
Dussä, hinderem Zuägädili, tschoderi usmä Tinku, leybäräments chuads Wasser underm Tessli fiä. Eine vu Eych sell afig mi em Goon ginderä, ä Schapf gu holä. Ä anderä sell uf dr Chuischt eppä ä viertlig Suiffi ubertuä und lew la werdä. Nachmä Schutz, wo auwes vorbereitet isch, müäss dr Firneyssler seyni Klamotte abzieä und uf ä Ämbäck uifä chneywä. Während dem är d'Suffi gläitig appäschlickä muäss, fleezt ihm dr Cheeler hinderruggs das eyschchaud Wasser a z'Fidlä. Chuim isch diä Prozeduir verbey, gschpird da Firneyssler neyme vom Grimmä und s' Feichtlerä gad weyter und der eint und ander fiärd wider ä grossi Geffelä.
Edy Amstad, Beckenried
- Wenn i em Herr Meier es Aehli mache, bägget doch de. Das esch doch e cheibe Glögglifrosch.
- Em Hosepumper, em Schoibepumper ond ou em Chittubumper hetts immer e huufe Chrüsimüsi, nor kei Schnoderlumpe, dä het äbe kei Platz meh.
- I ha e huufe Hudlä im Gänterli.
- Muesch haut echli beite, bis d‘ Löiemüli blüihe.
- Mi Schwöschter het aister Fisimatente gmacht, wenn i öppis knorzet ha.
- Die chommlig Flatierbänne hei sie afe do e obere Gade ue chnorzet ,wöu s‘ Müetti ond de Baba kommeret hei, dass die Jonge öppis uflätigs mache druffe, öppe echli schmüsele zäme, wenn die Aute us em Huus sei.( das bequeme Sofa wurde eben dann in die obere Etage gezügelt, weil Mutter und Vater Bedenken hatten, dass die Jungen etwas ungehöriges darauf anstellen, würden vielleicht knutschen, sobald die Elter ausser Haus wären.)
- I be doch en Galööri gsi, dass i do met dene Zitterlisis zämeghocket be.
- Garamellchöpfli, zettere du nomme, wäge dem iss ech dech glich.
- Chrampfe wössid mer alli no was es heisst!
- D’Goofe ässid doch aui gärn Chnöiblätze, vöu lieber aus Hoseblätze
- D’Goofe tüei aister s‘ Houdeli em Büüsseli( Katze) fuere
- E Glögglifrosch wo sech däwäg kasteiet, bis är e aune sini Frösch es Glöggli agleit het, esch bigoscht kei rechtige Glögglifrosch.
- De Maie esch de schönscht Monet zom Chöoute, do tüend die jonge Manne onderem Feischterlöiftreli die junge Froue abauze
- E de Soigölle em Dräck ometrööle, das esch öppis soimässigs gmögigs
- Wenn de Meischter zobe d‘ Pfunzle azöndt, esch es Zyt för d’Goofe is Huli( Bett) zgoh. S‘ chliinscht Büüzeli ( Kosewort) löied (ruht) scho lang im Guutscheli inn
- Bem Beck chöme die Chline emmer es Häli über, wenn d‘ Muetter es Brot holt. Mängisch sogar es Täfeli, wenn de Beck kei Giizgnäpper oder äbe kei Chnuppesager esch.
- Em Winter esch es alle rüüdig chaut veross ond dinne hets Ischblueme a de Feischter
- ond s‘ Löifterli a de Vorfeischter esch immer no schprangguwiit ( sehr weit) offe .s‘ Muetti rüeft im Vroneli:
- Gang machs Löifterli ( kleines Fensterchen) zue, susch chömid mer no Gfrörni öber, e de Stobe inn.
- S’Grosi macht cheibe verflüemlet gueti Chnoiblätze. Wenn d‘ Fasnecht noche esch, schmöckts de aube (jeweils) rüüdig guet us de Chochi.
- Severin, chomm tue mer s‘ Möuchmäuchterli i Bräntte lääre, aber ned gödere(götsche)gäu!
- Ha met em Velo e Usflog gmacht of e gäche(gäie) (steil) Hoger ue ond bim durabfahre esch es rüüdig abhöutig gsi.
- Won i Zobe met de Möuch i de Brännte e d’Chäsi gange be, esch mer bigoscht no mis Schätzeli vercho.
- Be däm Huduwätter chame ned hender de Schüür go omenand chnuutsche ( schätzele)
- Vreni hol mer bitti no es Bördeli Houz abe vom Gade, dass ech so richtig cha onderefüüre i de Chouscht(Kachelofen). De wird’s de osennig (enorm) warm i de Chammere
- Tue chli aschtändig bim bätte ond schlängg ou das Bätti nes so omenand( Spruch beim Rosenkranz: hebid ech Buebe, s goht wiiters)
- Gasng lueg, öb de Däneli no schloft e sim Guutschli.
- Zonderischt im Chochigänterli findsch de Trichter zom Buttele fölle.
- Das esch doch afe es cheibe Lueder, das Haaghuuri muess immer öppis zom dröcke haa.
- Wär zerschte rüeft.Güggerigü,dä öberchonnt s’Motscheli
- D‘ Muettre macht di beschti Brousi, weisch mit Anke ond Schwiinsfett
- Tue doch ned eso schmörzle met em Anke of em Ankebock.
- Wenn d‘ Chöchi met em Anke schmörzelet, hett si nochhär Fisimatente.
- Hesch de Barisol metgno?,Be däm Huduwätter bruchsch ne sauft.
Rita Greber (für die Bewohner von der Waldruh), Willisau
Em grosse Buurehuus, em Stöckli heds näb de Elterebett zwei Gutschli gha. Ded hend mer fast bes mer id Schuel send gschlofe.
I de Chuchi esch es grosses Chochigänterli gstande, do esch s' Brot ufbewahrt worde. D' Mueter hed grossi Stöck abgschnette wenn mer Chende hongrig vom wite Schuelwäg hei cho send. S' Motschli han ech bsonders gärn gha.
I de schöne Stobe of em Büffe esch en usgschtopfte Eiker und en Heeregäger (Eichelhäher) gstande.
Wenn em Früehlig d' Matte gälb vo Seublueme glüchted, esch de Vater is Tobu äne go Rämsere hole. Das hed er met Wermutchrut i Schnaps ine gleid. S' Mannevolch hed de zum Zobig devo es Grüenbitters gno.
Näb em Tobu esch en Weiher gsi. Z' henderscht, wos nömme so tüüf gse esch heds em Früehlig Fröschemauter g'ha met em e Huufe Gugermöndli drin.
Wenn mer em Sommer grächet und zetlet hend em Heuet ond i' (?) send mer mängisch fascht verlächned. Trotz em Znüni ond em Zobig wos jo de au gnueg z' trenke gä hed.
Noch em säie esch em Herbscht of em Acher e Chräieschüchi ufgstellt worde, dass Chräie ned de Some g'frässe hend.
I de Wiehnachtszyt hed de Vater noch em Nachtässe usem Teschschublädli s' Bätti gno ond mer hend alli metenand de Rosechranz bätet. D' Wenterzyt esch e chli weniger sträng gsi und me hed chönne e chli gruie. D' Obwaldner sägid gherme. De Chnächt us em Äntlibuech hed ame gseid «Beit no es bitzli».
Vome Haaghuri hend mer nüd gwösst, aber vo me Fasnachthorri wo esch cho spröchle.
Es Höus hend mer nie gha em Huus. De Vater hed e guete Suurgrauchmoscht g'macht wo nur för bsonderi Aläss ufgstellt worde esch.
Armi Hordi, Möschteler, Waisehüsler sönd a Töre cho. Si hend z'ässe öbercho u au öpe ne Batze.
Am Sonndig esch de «Sämi» igchlämt (?) worde u mer send met de Scheese of Rotheborg of die nüni z' Chele g'fahre.
Jo, eso esch es gsi, es esch schön gsi. S' alte Meitli tröimt emmer no devo.
Paula Röösli-Krummenacher, Rain
